"Als er geen grondige hervorming komt, zal het zonder de N-VA zijn."

Bij N-VA is de boodschap al een tijdje duidelijk: zonder een zevende staatshervorming waarbij het land in een confederale plooi wordt gelegd, stapt de partij niet in een federale regering. Die boodschap is ook te horen bij Liesbeth Homans, voorzitter van het Vlaams Parlement, in een gesprek met Belga waarin ze zowel terugblikt op haar rit als parlementsvoorzitter als een blik op de toekomst werpt. "Als er geen grondige hervorming komt, zal het zonder de N-VA zijn", aldus Homans.

BELGA: "Wat is uw beste en slechtste herinnering als parlementsvoorzitter de voorbije zittingsperiode?"
LH: "De slechtste herinnering is zonder twijfel - zoals voor alle Vlamingen - de coronapandemie die uitbrak enkele weken nadat ik parlementsvoorzitter werd. Het Vlaams Parlement heeft snel geschakeld om digitaal en hybride te kunnen vergaderen en om vanop een afstand te kunnen stemmen. Daardoor hebben we de plenaire vergaderingen bijna altijd kunnen laten plaatsvinden. Andere parlementen hebben daarvoor zelfs bij ons geïnformeerd.  De Vlaams Parlementsleden konden altijd hun controlerende en wetgevende taak blijven uitoefenen. Het Vlaams Parlement heeft de regering nooit een vrijgeleide gegeven. 
Gelukkig wordt dat overschaduwd door de mooie herinneringen. Het is niet gemakkelijk er één specifieke goede herinnering uit te halen. Ik ben er alleszins trots op dat we heel wat inspanningen hebben gedaan om het parlement te moderniseren. 
Inzake personeelsbeleid is contractuele aanwerving de norm geworden, een statutaire benoeming is immers niet meer van deze tijd. Wij hebben ook als enige parlement een ziekteregeling uitgewerkt voor parlementsleden, waardoor zij - net zoals iedereen - bij ziekte 40 procent van hun vergoeding verliezen. We hebben ook een intern besparingsplan uitgewerkt en uitgevoerd. Tenslotte hebben we als enige parlement herhaaldelijk bespaard op de partijfinanciering."

BELGA: "U hebt in het verleden gezegd dat een vermindering van het aantal volksvertegenwoordigers geen taboe mag zijn. Wat zou dan het juiste aantal zijn?"
LH: "Ik ga daar geen cijfer op kleven en ik heb inderdaad geen taboes. Zo'n oefening moeten we wel voor alle parlementen maken. Het lijkt me logisch dat het aantal parlementsleden vooral samenhangt met de bevoegdheidspakketten. Als er meer bevoegdheden naar de regio's gaan en er dus minder bevoegdheden op het federale niveau blijven, zou het logischer zijn om net het federale niveau af te slanken en dus het aantal Kamerleden te verminderen."

BELGA: "Het is de voorbije jaren vaak gegaan over de pensioenen, vergoedingen en het statuut van volksvertegenwoordigers. Daar is - net als in de  voorbije legislaturen - ook opnieuw aan gesleuteld. Heeft die oefening zijn limieten bereikt of zijn er nog verbeterpunten? Zoja, welke?"
LH: "Er is inderdaad al heel veel gebeurd.  Daarenboven hebben wij - als eerste parlement - het pensioenreglement aangepast. Dat soort oefeningen heeft per definitie nooit helemaal zijn limieten bereikt. Het statuut staat niet in steen gebeiteld."
 

BELGA: "Het is niet uitgesloten dat de Vlaamse regeringsvorming lang kan duren.  Hoe groot acht u de kans dat er eind september een nieuwe Vlaamse regering haar Septemberverklaring en begroting kan voorleggen aan het parlement?
LH: "Goed geprobeerd! Ik kan, helaas of gelukkig, niet in te toekomst kijken. Ik heb dus geen idee hoelang de onderhandelingen zullen duren en wat dat betekent voor de vorming van een nieuwe Vlaamse regering en de planning van dit parlement. Het belangrijkste is voor mij alleszins een sterk inhoudelijk regeerakkoord voor de Vlaming."
 
BELGA: "U hebt als parlementsvoorzitter in 11 juli-boodschappen gezegd dat Vlaanderen 'alle hefbomen' moet krijgen. Kijk misschien toch eens in uw glazen bol:  hoe groot is de kans dat de staatsstructuur de komende jaren in een nieuwe plooi gelegd wordt?"
LH: "Ik heb dat inderdaad gezegd, en ik ben gesterkt in die overtuiging toen ik voorzitter was van de tijdelijke Werkgroep Institutionele Zaken in dit parlement. We hielden maar liefst 32 hoorzittingen, waarin 96 specialisten aan het woord kwamen over 17 verschillende thema's. Specialisten legden er keer op keer de vinger op de wonde: er zijn veel bevoegdheden zogenaamd 'overgeheveld', maar er is nog te veel versnippering. Dat is niet efficiënt en moet dringend aangepakt worden.
Bovendien bleek ook dat de financiering in dit land niet snor zit. De regio's worden te weinig geconfronteerd met de budgettaire consequenties van hun beleidskeuzes. Als er geen grondige hervorming komt, zal het zonder de N-VA zijn. Om de welvarende regio die we vandaag zijn te kunnen blijven, is het belangrijk dat Vlaanderen alle hefbomen in handen krijgt.
Veel zal afhangen van de Franstalige partijen en ook van de  rechtlijnigheid en de standvastigheid van de andere Vlaamse partijen. Als zij snel akkoord gaan om een Vivaldi II-coalitie te vormen, zal er weinig bewegen op dat vlak. Maar als ze de urgentie begrijpen, kunnen we eensgezind een institutionele omslag afdwingen en realiseren."

BELGA: "Als u daartoe de kans zou krijgen, zou u het zien zitten om een tweede termijn te doen als voorzitter? Of krijgen we misschien voor het eerst een voorzitter uit de Vlaams Belang-fractie?"
LH: "Ik heb alleszins de job zeer graag gedaan de voorbije vijf jaar. Laten we bescheiden blijven en afwachten hoe de kaarten door de kiezer geschud worden en welke coalitie en regeerakkoord daar uit voortkomen. De inhoud in de vorm van een sterk akkoord primeert immers op de postjes."
 
BELGA: "U bent nu achtereenvolgens parlementslid, minister - even ook minister-president -  en parlementsvoorzitter geweest. Welke van die functies gaf u het meeste voldoening?"
LH: "In het Vlaams Parlement en op Vlaams niveau heb ik al alle functies mogen uitoefenen: als parlementair medewerker achter de schermen, als volksvertegenwoordiger in het halfrond, als minister op de ministerbanken, zelfs tijdelijk als minister-president en momenteel als voorzitter op de voorzittersstoel. Het voordeel is dat ik hierdoor de specifieke gevoeligheden van de verschillende functies goed begrijp."

DRM  © Belga