Interview met Gazet van Antwerpen

Liesbeth Homans (50) sluit een moeilijke periode af. De politiek wordt giftiger, corona hakte er stevig in en dit jaar moest ze afscheid nemen van haar mama. En toch is de voorzitter van het Vlaams Parlement helemaal klaar voor de start van het politieke jaar. Want onder de glazen koe­pel van het halfrond heeft de Antwerpse politica haar tweede thuis.

Ze was Vlaams Parlementslid, senator en schepen in Antwerpen. Dan minister en (heel even) minister-president van Vlaanderen. Met een typerende cassante en humoristische stijl drukt ze nu haar stempel op het voorzitterschap van het Vlaams Parlement. En ze is ook alleenstaande moeder van twee kinderen: Stef (19) en Thijs (16). “Journalisten vragen dan: 'Hoe combineer je dat allemaal?' Maar ik heb nog nooit een interview gelezen waarin ze dat vragen aan Alexander De Croo of Bart De Wever.”

DE PARLEMENTSVOORZITTER

De voorbije legislatuur kreeg de Antwerpse politica vuilniszakken over de haag gekieperd en moest ze haar deurbel uitschakelen om niet wakker te worden van belleketrek . De politiek verruwt in sneltempo, maar ze spreekt nog altijd vol vuur over haar job en “haar” Vlaams Parlement.

Een septemberzon verlicht het plechtstatige kantoor van de parlementsvoorzitter. Maar dan valt de naam Sihame El Kaouakibi, en begint de regen tegen het raam te kletteren.

Die hele zaak-El Kaouakibi, was dat niet hét dieptepunt van deze legislatuur?

Liesbeth Homans: (zucht) “Ik kan er ook niet aan doen dat zij verkozen is op een Vlaamse lijst. En ik ben ook niet de werkgever van mevrouw El Kaouakibi. Ik kan haar niet ontslaan, alleen de kiezer kan dat. Ja, het is schan­dalig. En ja, het is met belastinggeld. Maar sorry, ik kan daar écht niks aan doen. We hebben wel de ziekteregeling aangepast: alle parlementsleden verliezen 40% van hun loon na vijf weken af­wezigheid in de plenaire vergadering. Zij dus ook.”

Ineens stond ze daar terug in het parlement.

“De rechtbank had gevraagd om haar onschendbaarheid op te heffen. Ze wou die ook zelf afgeven, maar niet zonder 'haar ding' te doen in het parlement. Dat was allemaal zo mooi voorbereid: haar speech, haar maquillage, haar verschijning en Eric Goens (televisiemaker, red.) die daar dan bij was.”

“Ik laat dit parlement niet misbruiken voor een documentaire rond een parlementslid dat hier nog niks heeft gedaan. Ze heeft uiteraard haar spreekrecht gekregen, maar zonder alle camera's. Dat was dik tegen de goesting van Goens.”

Hij was daar boos over?

“Boos? Dieje mens was razend kwaad. Ik zat gelukkig veilig beneden in het halfrond.”

Komt er volgende week opnieuw een show?

“We zullen zien. Toen haar onschendbaarheid werd opgeheven, mocht ze ongelimiteerd spreken. Als ze nu wil tussenkomen in de plenaire vergadering, moet ze zich aan de spreektijd houden. Ze heeft twee minuten voor een actuele vraag. Als zij dan over haar leven wil vertellen, ja bon . Wie ben ik om haar tegen te houden?”

U was twee keer afwezig als parlementsvoorzitter. Wringt dat, als Filip Dewinter (Vlaams Belang) dan op uw stoel zit?

“Ik kan moeilijk met corona naar het parlement komen, hè. Maar nee, dat is de democratie. Het Vlaams Belang is de tweede grootste partij en het is logisch dat die de eerste ondervoorzitter heeft. En ik vind dat Filip dat goed heeft gedaan.”

(denkt na) “Maar op een bepaald moment plaatst hij dan een Vlaamse vlag naast zijn stoel. Dat vond ik niet zo netjes. Hij moest dat eerst even overleggen. Achteraf zei hij dan lachend tegen mij van: 'Ja Liesbeth, dat was nu mijn kans, hè.' Op een bepaald moment feliciteerde hij Meloni (uiterst rechtse premier van Italië, red.) met haar verkiezingsoverwinning. Als voorzitter van het parlement kan je dat niet doen. Je moet neutraal zijn.”

DE ALLEENSTAANDE MOEDER VAN TWEE

Neutraliteit, het ordewoord voor elke parlementsvoorzitter. “Ik moet hier met twee petjes spreken, anders krijg ik onder mijn voeten”, grapt Homans verschillende keren.

Maar vorig jaar kwam de politica toch even onder vuur toen ze zich mengde in een urenlang debat over de kinderopvang. Een PVDA-parlementslid hekelde dat “moeders moeten thuisblijven voor de kinderen” als er onvoldoende middelen worden vrijgemaakt. “Ik weet niet of u beseft dat er meestal ook zoiets als een vader bestaat”, reageerde Homans. Op dat moment werden haar eigen kinderen opgevangen door hun papa, van wie ze gescheiden is. Het geknipte filmpje van haar tussenkomst ging als een lopend vuurtje op sociale media.”

“Wanneer het incident ter sprake komt, valt dat moeilijk bij Ho­mans. “Mijn oudste zoon kwam dat weekend de trap af met berichten op zijn telefoon: 'Zijde gij niet beschaamd met zo'n moeder?' En: 'Ge zou bij de papa moeten blijven.' Hij kon het dan niet laten om te antwoorden: 'Beste, als u commentaar hebt op mijn mama, dan moet je haar aanspreken. Maar let dan wel op uw schrijffouten, want mijn mama is daar héél streng voor (lacht).'”

“Toen is het echt helemaal de spuigaten uitgelopen. Ik moest mijn deurbel uitzetten en er werden vuilzakken over mijn haag gekieperd. Ik heb hulplijnen moeten inschakelen om dat te doen stoppen. Thijs, onze jongste, durfde niet naar school uit schrik dat hij zou uitgelachen worden.”

Bent u nog wel bereid om die prijs te betalen?

“Ja. Ik doe deze job heel graag, maar van mijn kinderen blijf je af. Ik heb al de chance dat ze mijn achternaam niet dragen.”

“Het is natuurlijk een heel speciale legislatuur geweest. Ik was twee of drie maanden voorzitter en plots was er corona. Ik moet eerlijk zeggen: dat was voor mij echt een moeilijke periode. Mijn twee kinderen hadden het lastig met dat afstandsonderwijs. Vooral de jongste: die had nood aan sociaal contact en leerkrachten die alles uitleggen. En natuurlijk: ik voelde mij heel alleen als mijn kinderen bij de papa waren.”

Veel mensen hebben die eenzaamheid gevoeld.

“Ja, corona heeft bij veel mensen iets losgemaakt. Als je die wachtlijsten ziet bij psychologen, dat is immens. Maar bon , als een politieker nog niet durft te zeggen dat ze het heel moeilijk heeft gehad tijdens corona. Gelukkig had ik mijn kinderen, daarbuiten was er alleen het parlement. En de supermarkt en de apotheker, dat was het. Ik kon zelfs mijn mama niet bezoeken, want haar gezondheid was niet goed.”

(met krakende stem) “Kort daarna is mijn mama heel ziek geworden. Begin dit jaar is ze jammer genoeg overleden. Uw mama zien sterven, dat is … (haalt diep adem) Nu heb ik dat een plaats kunnen geven, maar ik heb efkes in een dipje gezeten. Ik ga dat niet onder stoelen of banken steken. Slapen was een tijdje heel moeilijk en ik had schrik om op drukke plaatsen te komen waarmee ik niet vertrouwd was.”

U spreekt over pleinvrees?

“Ja. Op een gegeven moment eindigt dat gedwongen isolement. Nadien zag ik echt op tegen drukke plaatsen die ik niet kende. Dat gaf mij een heel angstig gevoel.”

Toch lastig, zeker als parlementsvoorzitter.

“Na een tijdje gaat die angst over. En in het parlement had ik daar sowieso geen last van.”

Eigenlijk is werk ook afleiding voor u.

“Ah ja. (opgewekt) Na corona was ik van: 'Yes, ik mag terug naar het parlement!'”

Als een van uw kinderen de politiek zou ingaan, zou dat u blij maken?

“Nee. Ik denk ook niet dat ze dat van plan zijn. Mijn kinderen vinden de TikTok-filmpjes van Jos D'Haese (PVDA) geweldig. Soms kijken ze naar Villa Politica op woensdagmiddag en als ik dan thuiskom is het van: 'Ah mama, hoe was het met collega D'Haese?' Ze doen dat natuurlijk om mij te plagen.”

DE N-VA-POLITICA

Homans vreest voor een “moddercampagne” in de aanloop naar de verkiezingen van 2024. Er staat veel op het spel voor haar partij, die opnieuw een afspraak met de geschiedenis wil. Een paar dagen voor de officiële start van het parlementaire jaar zet de voorzitter toch nog even haar N-VA-pet op. “CD&V stelt aan Vlaamse kant harde ultimatums. Maar aan de overkant (wijst richting de Kamer) voeren ze het PS-beleid mee uit.”

N-VA botst al langer met CD&V in de Vlaamse regering: over stikstof, Ineos en de kinderopvang. Sammy Mahdi (CD&V) stelde ­vorige week opnieuw een ultimatum: “Geen extra middelen voor kinderopvang, dan geen Septemberverklaring van de minister-president.”

Vorig jaar moest de September­verklaring al uitgesteld worden. Nu dreigt dat scenario opnieuw.

(op dreef) “Eerst maakten ze bij CD&V zo'n spel van de indexering van de kinderbijslag, zodat Jan (Jambon, red.) zijn Septemberverklaring niet kon geven. Drie dagen later komt die er dan toch, zónder een indexering. Wat heb je dan als partij gewonnen? Niks. Ultimatums zijn oké tijdens onderhandelingen. Maar in televisiestudio's? Dat is het domste wat je kan doen.”

Het zette veel kwaad bloed bij uw partij.

“Jan is niet de persoon om kwaad te zijn. Hij voelde zich in zijn hemd gezet. En dat was ook zo.”

Hoe kijkt u eigenlijk naar Jan Jambon? Hij was ooit 'sterke Jan', maar wat schiet daar nog van over?

“Hij is een consensuszoeker, dat speelt hem soms parten. Soms moet hij ook tegen ministers van zijn eigen partij zeggen: 'Houd u in.' Als je daardoor als slap wordt gezien: goed, dan is dat maar zo. Ik weet wel beter. Zowel vanuit de politiek als de journalistiek is er hard geprobeerd om het beeld te zetten dat Jambon I niet werkt. Dat ligt dan zogezegd aan de persoon van Jan. Hij is geen tafelspringer, maar hij gunt andere mensen in de regering ook iets. Dat kan je van Vivaldi niet zeggen. Het Vlaamse regeerakkoord is ei zo na uitgevoerd. Ook dat kan je van Vivaldi niet zeggen.”

U was zelf ooit minister-president. De eerste vrouwelijke zelfs.

(met een knipoog) “Dat staat chique op uwe cv, hè?”

Dat deed u helemaal niets?

“Nee, eigenlijk niet. Dat is een functie die ik nooit zou willen opnemen, dat heb ik ook altijd gezegd. Maar ik had wel geluk dat dat tijdens de regeringsonderhandelingen was. Al dat reizen, dat protocollaire, dat ceremoniële … Nee, laat mij maar werken aan dossiers. Maar ik wil nu niet gezegd hebben dat Jan niet met dossiers bezig is, hè.”

Straks zijn er weer verkiezingen. N-VA wil opnieuw een afspraak met de geschiedenis, maar hoe geloofwaardig is dat nog?

“Héél geloofwaardig! Zeker na het beleid van Vivaldi. Of beter: het non-beleid. We leven nu eenmaal in twee democratieën, en daar is niks mis mee. Wij zijn precies een koppel dat samenblijft voor de kinderen. Dan heb ik liever een latrelatie of geen relatie, maar wel nog een goede verstandhouding.”

“Als de Walen het niet nodig vinden om de werkloosheid te beperken in de tijd, dan is dat hun volste recht. Maar het is ook het volste recht van Vlaanderen om dat wel te doen. Met confederalisme krijgt iedereen het beleid waarvoor ze stemmen.”

Vlaams Belang wil ook 'scheiden', maar voor een samenwerking blijft de deur dicht.

“Ja, maar ze hebben niet liever. Zij hebben de deur langs de binnenkant op slot gedaan en de sleutel weggegooid. Ik ben tegen een cordon sanitaire, maar ze moeten eerst wel zichzelf bewijzen. Tom Van Grieken wil een migratiestop. Dat is totaal onwettelijk. Europa fluit u terug en ge krijgt boetes van hier tot in Tokio .”

“Maar het moet wel van mijn hart: wat Nicole de Moor nu zegt over migratie, zei Theo Francken ook in de Zweedse regering. Toen werd hij langs alle kanten afgemaakt. Dezelfde partijen die toen kritiek hadden op Theo, vinden een asielstop nu plots een super­idee.”

Uw partijvoorzitter zegt dat de geesten bij de PS rijp zijn voor een grote staatshervorming. Maar Paul Magnette (PS) blijft dat ontkennen.

“Ja, voor zijn achterban natuurlijk. En voor alle duidelijkheid: wij willen niet zomaar een volgende staatshervorming, hè. Er moet een grote hervorming komen, niet opnieuw wat bevoegdheden bric-à-brac overhevelen, zonder homogene bevoegdheidspakketten, zonder personeel en zonder geld mee te geven. Enfin, zo kan ik ook de staat hervormen.”

“Ik denk dat we als volwassen mensen rond de tafel moeten zitten en bekijken: wat doen we nog samen? Eigenlijk zoals mensen die scheiden. Maar ik zal van die beeldspraak wegblijven (lacht) .”

Waar zien we u straks op de lijst?

“Het zou heel onverstandig zijn om mij daarover uit te spreken. Een plaats op de lijst zegt ook niet veel over wat erna komt. We zullen zien. Maar als uw volgende vraag is of ik nog eens minister wil worden, dan is het antwoord: néén! Daarvoor doe ik deze job te graag.”